Sporun Anksiyete ve Depresyon Üzerine Etkileri

Ruh sağlığı, modern yaşamın hızla değişen yapısı içerisinde giderek daha fazla önem kazanan bir konu haline gelmiştir. Depresyon ve anksiyete, bireylerin yaşam kalitesini doğrudan etkileyen, yaygın ve ciddi ruhsal rahatsızlıklar arasında yer almaktadır. Bu sorunlara yönelik geleneksel tedavi yaklaşımlarının yanı sıra, son yıllarda alternatif ve tamamlayıcı yöntemlerin de önemi artmaktadır. Özellikle spor ve fiziksel aktivitenin psikolojik sağlık üzerindeki etkileri, çok sayıda araştırmanın konusu olmuş ve olumlu bulgularla desteklenmiştir (Byrne & Byrne, 1993; Gauvin & Spence, 1996; Salmon, 2000). Bu yazıda, sporun depresyon ve anksiyete üzerindeki etkileri ele alınacaktır.


Sporun ruh sağlığı üzerindeki etkisi, fizyolojik, biyolojik ve psikososyal mekanizmalarla açıklanmaktadır. Fiziksel aktivitenin serotonin, dopamin ve endorfin gibi nörotransmitterlerin düzeyini artırarak duygudurum üzerinde olumlu etkiler yarattığı gösterilmiştir (Dishman ve ark., 1997). Aynı zamanda düzenli sporun, bireyin fiziksel benlik algısını ve benlik saygısını geliştirdiği ve bunun da depresif belirtilerin azalmasına katkı sunduğu bildirilmiştir (Karakaya ve ark., 2005).

Çok sayıda çalışma, sporun depresyon ve anksiyete semptomlarını azaltmada etkili olduğunu göstermiştir. Örneğin, Broocks ve arkadaşları (1998), panik bozukluğu olan bireylerde düzenli egzersizin, farmakolojik tedaviye benzer şekilde semptomları azalttığını bulmuştur. Benzer şekilde, spor aktivitelerinin panik bozukluğu yaşayan bireylerde hasta algıları ile yüzleşme olanağı sağladığı ve bu sayede belirtilerde azalma yaşandığı gözlenmiştir.

Sporun uykuyla olan ilişkisi de ruhsal iyilik hali açısından önemlidir. Araştırmalar, sporun uykuya dalma süresi üzerinde doğrudan bir etkisi olmadığını, ancak REM uykusunun süresini kısaltarak ve başlangıcını geciktirerek genel uyku kalitesini artırdığını ortaya koymuştur (Youngstedt ve ark., 1997). Bu durum, özellikle anksiyetesi yüksek bireylerde uyku düzeninin yeniden kurulmasına yardımcı olabilir.

Çocukluk ve ergenlik döneminde düzenli fiziksel aktivitenin depresif belirtilerle ters orantılı olduğu görülmüştür (Motl ve ark., 2004). Aynı şekilde Strawbridge ve arkadaşlarının (2002) yaşlı erişkinlerle yaptığı araştırmada, spor yapan bireylerin depresyona yakalanma oranlarının belirgin biçimde azaldığı tespit edilmiştir.

İlginç bir diğer bulgu ise bireysel ve takım sporları arasındaki farkla ilgilidir. Yapılan bir çalışmada, bireysel sporların depresyon veya problem çözme becerisi algısı üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığı, ancak takım sporlarının bu alanlarda olumlu etkiler yarattığı belirlenmiştir (Canan & Ataoğlu, 2010). Bu durum, sosyal etkileşimin de psikolojik iyilik hali üzerindeki katkısına işaret etmektedir.


Spor, sadece bedensel değil aynı zamanda ruhsal sağlığın korunmasında ve geliştirilmesinde güçlü bir araç olarak öne çıkmaktadır. Özellikle depresyon ve anksiyete gibi yaygın ruhsal rahatsızlıkların önlenmesi ve hafifletilmesinde düzenli fiziksel aktivitenin etkili olduğu bilimsel verilerle desteklenmiştir. Takım sporları, sosyal etkileşim sayesinde bireylerin problem çözme becerilerini ve duygusal dayanıklılıklarını artırabilirken, bireysel sporlar da fiziksel öz yeterlilik duygusunu güçlendirmektedir. Bu nedenle, sağlık politikalarında ve ruh sağlığına yönelik müdahalelerde sporun yapısal biçimde desteklenmesi, bireylerin yaşam kalitesine katkı sağlayacaktır.

Kaynakça:
Byrne A, Byrne DG. The effect of exercise on depression, anxiety and other mood states-A review. J Psychosom Res. 1993;37:565–574.
Gauvin L, Spence JC. Physical activity and psychological well-being: konwledge base, current issues, and caveats. Nutr Rev. 1996;54:53–65.
Salmon P. Effects of physical exercise on anxiety, depression, and sensitivity to stres: a unifying theory. Clin Psychol Rev. 2000;21:33–61.
Dishman RK et al. Activity wheel running reduces escape latency and alters brain monoamine levels after footshock. Brain Res Bull. 1997;42:399–406.
Canan F, Ataoğlu A. Anksiyete, depresyon ve problem çözme becerisi algısı üzerine düzenli sporun etkisi. Anatolian Journal of Psychiatry. 2010;11:38–43.
Karakaya I, Coşkun A, Ağaoğlu B. Yüzücülerin depresyon, benlik saygısı ve kaygı düzeylerinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Derg. 2005;16:40–45.
Youngstedt SD, O’Connor PJ, Dishman RK. The effects of acute exercise on sleep: A quantitative synthesis. Sleep. 1997;20:203–214.
Motl RW et al. Naturally occurring changes in physical activity are inversely related to depressive symptoms during early adolescence. Psychosom Med. 2004;66:336–342.
Strawbridge WJ et al. Physical activity reduces the risk of subsequent depression for older adults. Am J Epidemiol. 2002;156:328–334.

resim: chat-gpt